Turgay Betil

Turgay Betil ile sanat yönetmenliği yaptığı son ajans olan Rota Reklamcılık'ta tanıştım. 1991'de. Bir yılı aşkın bir süre neredeyse aynı masada oturarak çalıştık.

Geç tanıyıp erken kaybettiğim bir dostumdu Turgay. Renkli, heyecanlı, paylaşımcı ve espriliydi. Özellikle Ortaköy Ziya'da kadehleri devirip şişeleri boşaltırken tadına doyulmaz sohbetler ettik. Sonra bir gün, kahkahalarıyla camları zangırdatan sevgili dostumun akciğer kanserine yakalandığını öğrendim. Çok geçmeden işi bırakmak zorunda kaldı.

Yönetmen Cihan Somer'in (onu da çok erken kaybettik) Topağacı'ndaki evinde kalıyordu o sıralar. Ajansa yakın olduğu için sık sık uğrayabiliyordum ona. Durumu giderek kötüleşince ablasının Kalamış'taki evine taşındı. Üç ay içinde kelimenin tam anlamıyla mum gibi eridi.

Son bir ayı boyunca çok sık gördüm onu. Fazla acı çekmedi. Tevekküllüydü. Öleceğini bilir gibiydi. Son maaşını götürdüğüm gün bana sarılmak istedi ama gücü yetmedi. Çok zayıflamıştı. Birkaç gün sonra da (22 Kasım 1992) kötü haber geldi zaten. Onu, iki gün sonra Mimar Sinan Üniversitesi'nde yapılan bir törenin ardından, çok sevdiği caz müziği eşliğinde ve saksafon nağmeleri arasında uğurladık. Henüz 52 yaşındaydı.

Turgay Betil, 194O yılında Çorum'da doğmuştu. Babasının milli eğitim müfettişi olması nedeniyle ilk, orta ve lise öğrenimini çeşitli Anadolu kent ve kasabalarında tamamlamıştı. 1959-60 ders yılında DGSA, Dekoratif Sanatlar bölümüne girmiş, 1965 yılında birincilikle mezun olmuştu.

Akademi yıllarından başlayarak çeşitli gazete ve dergilerde karikatürler çizen Betil birçok karikatür sergisine de katılmıştı. 1969 yılına kadar Ankara'da kalmıştı.

1973'te Amerika'nın Aspen kentinde düzenlenen tasarım konferansına çağrılmış ancak olanaksızlıklar yüzünden gidememişti.

Akademik eğitimini Mimar Sinan Üniversitesi'nde doktora yaparak tamamlamış, ardından aynı üniversitenin Güzel Sanatlar Fakültesi'nde öğretim görevlisi olmuştu.1978 yılında Grafikerler Meslek Kuruluşu'nun kurucuları arasında yer alan Turgay Betil, 1983 yılında akademisyenlikten ayrılmış ve serbest çalışmaya başlamıştı. Görev yaptığı ajanslar arasında San Grafik, Manajans, Yeni Ajans, Repro ve Rota Reklamcılık'ı sayabiliriz.

Kısa ama hareketli bir hayattı onunki: "Tarihi" Efes Pilsen kampanyasında ikinci kuşak biracıydı. İlüstrasyona özel önem veren bir afiş sanatçısıydı aynı zamanda. (Afişleri Polonya'dan İtalya'ya, değişik ülke müzelerinde sergileniyor.) Harika kitap kapakları yapmıştı. Tasarımlarında mizaha yer vermesiyle farklılaşmıştı.

Tunç Başaran'ın "Biri ve Diğerleri" filmindeki barmendi. Atıf Yılmaz'ın "Ölü Bir Deniz"inde ve Okan Uysaler'in yönettiği "Dönemeç" adlı dizide oynamıştı.





(Fotoğraflar: Levent Tuna arşivi ve Grafik Tasarım Dergisi-Sayı:11, Ağustos 2007)